Mala biografija sela Kozjeg Dola i crkve Sv. Preobraženja Gospodnjeg

• 

Kozji Dol se u istorijskim dokumentima pominje još u 15. veku kao Kozi Dol. Neosporno je da su ovo selo, a kasnije dva sela, Donji i Gornji Kozji Dol, naselila i formirala dva brata pre oko 230 do 250 godina. Da su prve kuće sagradili na mestu Selo, na zapadnoj strani, zna se i danas. Jedan brat je ostao u Donjem Kozjem Dolu a drugi otišao od crkve prema istoku u mahali Leskov Dol i od njega je nastalo selo Gornji Kozji Dol.

Krsna slava za oba sela svih stanovnika bila je Sabor Sv. Arhangela Mihaila 21. novembra.

Pre obnove crkve mogao se videti porušeni hram Crkvina obrasla u trnju i šiblju. Kada je izvršena obnova hrama u selu je bilo 14 doma, prema pisanju Jovana Trifunoskog koji je je bio odlikovan od strane naše Srpske Patrijaršije iz Beograda.

• 

Crkva je građena noću, na mesečini i fenjerima, zbog Turaka. Građena je 1835. godine, a učestvovali su svi ljudi iz sela. Crkva je osvećena 1858. godine uz pomoć stanovnika sela. Tada je crkva bila bez zvonika i zvona. Ono je urađeno 1910. godine u Zagrebu. Zvonik i kapelica su izgrađeni  sa zapadne strane hrama 1919. godine i tada postavljeno zvono stoji i dan danas, piše na sajtu Eparhije Vranjske.

Prilikom malterisanja crkve sa spoljašnje strane, pronađen je kamen na zidu sa južne strane između izlaznih vrata i prozora, iznad cokle gde je ćirilicom napisano:

„Crkva Sv. Preobraženja Gospodnjeg u Kozjem Dolu – izvrši se druga obnova 1835. godine, majstor Stojanče od selo Đerman“.

Godine 2015. osvećen je hram od strane G.G. Pahomija, Episkopa Vranjskog.

• 

• 

 Potez gde se nalazi groblje naziva se „Staro Selo“. Groblje se nalazi na 200 metara zapadno od crkve. Tu su se sahranjivali ljudi iz Kozjeg Dola, Gornjeg i Donjeg. Kako su se razvijala oba sela tako je raslo i groblje iznad crkve. Ovde se ljudi sahranjuju po familijama i mahalama u selu. Tako da se i danas može videti da je raspored na groblju kao preslikano selo.

Nekada nije bilo spomenika, samo obična ploča iznad humke. Kasnije počinju da se postavljaju spomenici, prvo u obliku krsta, onda u obliku krsta sa pisanim imenima pokojnika, a zatim sa uklesanim ljudskim likom.

Danas je to toliko napredovalo da se spomenici prave od mermera (crni i beli) i u različitim oblicima.

• 

• 

Posle obnove hrama Sv. Preobraženja Gospodnjeg u Donjem Kozjem održava se Sabor svakog 19. avgusta. Vremenom se ovaj događaj toliko omasovio, nekada je trajao jedan a danas tri dana.

Sabor je od 2010. pretvoren u kulturnu manifestaciju pod nazivom “DANI PREOBRAŽENJA” koja se svake godine održava od 17-19. avgusta.

• 

Od 1918. do 1929.godine Donji Kozji Dol biva Sedište državne opštine, a takođe i Opštinskog suda. Tokom Drugog svetskog rata, tačnije 2. maja 1944.godine spaljen je konak, tj. Parohijski dom. Narod je kasnije ozidao kamenom i ciglom novu crkvenu kuću.  

Dolaskom monahinje sve je počelo da se obnavlja, kutak hrama je sređen i iznutra i spolja, i svakog dana izgleda sve lepše.   

• 

Zbog egzistencije mnogi ljudi su se odselili iz Kozjeg Dola u prethodnom periodu. Svi oni koji danas dolaze u poseti svom rodnom mestu evociraju uspomene na neka druga vremena koja su se mnogo razlikovala od današnjeg.