Prošlost biblioteke „Bora Stanković“ u sadašnjosti

• 

Istorija Vranja je dosta duga, zbog toga i postoje razna narodna predanja kao i istorijska dela koja čuvaju istinu o tim prošlim vremenima. Vranje se prvi put pominje kao srpski grad krajem 12. veka, za vreme vladavine Nemanjića. Tako je bilo do sredine 15. veka kada pada pod vlast Turaka. U drugoj polovini 19. veka, tačnije rečeno, na Berlinskom kongresu juna 1878. godine Srbiji je potvrđena nezavisnost i dobila je teritorijalna proširenja u vidu četiri okruga. Jedan od njih je upravo Vranjski. U ovim okruzima počinju da se otvaraju čitališta, tako će i u Vranju već naredne, 1879. godine biti otvoreno.

Dešavanja na ovim prostorima uslovila su ovakve potrebe, pitanje prosvete i kulture bilo je veoma važno. Sa oslobođenjem od turske vlasti vranjanci su mogli lakše da nabavljaju knjige koje su bile preko potrebne.

Broj srpskih škola na području Vranja bio je veoma mali. Tako na primer vranjska Gimnazija je otvorena 1881. godine. Školske biblioteke će igrati važnu ulogu u razvoju čitalaštva.

Prema izveštaju okružnog načelnika čitaonica u Vranju je otvorena 20. juna 1879. godine. Od trideset i jedne čitaonice, koliko ih je u Srbiji bilo do kraja 1880. godine, samo je Čitalište beogradsko imalo više članova, navedeno je u delu Slavice Stepanenko „120 GODINA VRANJSKE BIBLIOTEKE“.

Organizacija rada biblioteka zavisila je od čitalačke populacije. Kasnije će kulturni život zavisiti od političkih promena, kao i od ratova koji će uskoro nastupiti, od bugarske i nemačke okupacije u svetskim ratovima.

Za period svog postojanja selila se 11 puta, za Biblioteku je uvek bilo mesta u najlepšim prostorijama u gradu. Ove godine je tačno 143 godina postojanja.

Sredinom 1919. godine osnovana je Kasina, po ugledu na one u Francuskoj. Ona je od svog osnivanja pa do početka Drugog svetskog rata bila privatna kulturna organizacija.

• 

• 

• 

Kasina je radila svih sedam dana u nedelji, kao i za vreme praznika, u vremenskom periodu od 7 do 20 časova.

Od osnivanja 1919. pa do kraja 1922. godine Kasina se nalazila u lokalu Aleksandra Kondića, ali mali prostor nije bio dovoljan za njene aktivnosti. Početkom 1923. godine seli se u prostorije Trgovačko-zanatske škole (današnji Radnički univerzitet), gde ostaje do 1. juna 1924. godine.

• 

• 

Toga dana Građanska kasina se seli u zgradu današnje Skupštine opštine Vranje, i tu je radila do 6. aprila 1941. godine (početak Drugog svetskog rata u Jugoslaviji). Početak rata sprečio je planove da se izgradi sopstvena zgrada, knjižni fond pred početak rata bio je oko 3 000 knjiga, očuvano je oko 1 000 u današnjoj Biblioteci, dok je veći deo zadržan kod nesavesnih članova ili je uništen.

Prestankom rada njenu arhivu nasledila je Narodna biblioteka koja je osnovana 7. septembra 1944. godine, po oslobođenju Vranja u Drugom svetskom ratu.

Decembra 1944. godine u prostorijama Zanatskog doma, otvorena je Narodna knjižnica sa čitaonicom, ali nažalost ima veoma malo podataka o njenom radu. Ono što se zna to je, da je ubrzo dobila ime po Bori Stankoviću, i da je imala velikih problema sa prostorijama za rad, fondom, radnim osobljem i čitalačkom publikom, navela je Slavica Stepanenko.

• 

Narodna čitaonica „Bora Stanković“ nije bila samostalna institucija u posleratnom periodu, radila je u sklopu Doma kulture. Povereništvo za prosvetu i kulturu imalo je u planu 1947. godine da pronađe novu zgradu za gradsku biblioteku.

• 

Čitaonica se u 1948. godini nalazila u Cvijićevom dućanu u glavnoj ulici. Počevši od 1949. godine knjižni fond je rastao, te godine bilo je 2 000 knjiga, 1953. godine 2 955 knjiga, 1955. godine 5 055 a naredne 5 510, 1958. godine 6 792 knjige.

Bibliteka se 4. oktobra 1958. godine seli iz Ulice maršala Tita br. 66 u Pionirsku br. 6. Tamo će boraviti do 1976. godine.

• 

• 

Krajem 1976. godine Biblioteka se privremeno preselila i novoizgrađeni Kulturni centar, u delu koji je bio predviđen za Galeriju Narodnog muzeja. Problemi materijalne prirode 1989. godine doveli su do polemike o nastavku izgradnje Doma kulture.

Novo krilo zgrade Centra za kulturu koje je bilo planirano za Biblioteku završeno je septembra 1991. godine. Pojavili su se novi problemi oko funkcionalnosti, jedan od takvih bio prekomerna svetlost koja smeta knjigama.

• 

• 

Književni fond 1992. godine iznosio je 63 659 knjiga, a bilo je upisano 2 779 članova. Narodna biblioteka je sredinom 1994. godine proglašena matičnom za dva okruga, Pčinjski i Kosovsko-pomoravski.

Biblioteka je 1996. godine otkupila zaostavštine znamenitog Vranjanca Jovana Hadži Vasiljevića. Krajem 1997. godine fond knjiga bio je 112 960, po odeljenjima, Odeljenje za odrasle imalo je 87 500, u Stručnom 15 000, u Dečjem oko 20 000 knjiga, a nabavila je i dva računara i tako počela da unosi podatke u automatizovanu bazu podataka. Biblioteka je sve vreme NATO bombardovanja 1999. godine radila u ogranku, nedaleko od kasarne „1 300 kaplara“, koja je potpuno srušena a ogranak je bio oštećen.

Danas je to lepa, moderna Biblioteka, sa preko 150 000 knjiga i velikim brojem časopisa, fotodokumenata, spisa, kolekcijom filmova, muzičkih diskova itd. Po broju i strukturi knjižnog fonda, stručnom uređenju, smeštaju i kadrovskoj strukturi, Biblioteka „Bora Stanković“ spada u red razvijenijih narodnih biblioteka u Srbiji. Biblioteka i zaposleni u biblioteci prate razvoj novih tehnologija i trendova poslovanja pa Biblioteka danas nudi i „kindl“ uređaje, mogućnost da koristite Internet u biblioteci itd. Danas sa bibliotekom i bibliotekarima možete komunicirati i preko Interneta, odnosno putem veb-sajta biblioteke www.bibliotekavranje.rs, putem elektronske pošte i „Facebook“-a. Zaposleni intenzivno rade i na kreiranju elektronskih kataloga i digitalizaciji. Krajem dvadesetog veka započeta je i uspešno sprovedena automatizacija celokupnog knjižnog fonda korišćenjem programskog paketa „BIBLIO“, a od 2009. godine biblioteka je član zajedničkog uzajamnog elektronskog kataloga “COBISS”(elektronski katalog).

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Osnovna delatnost Narodne biblioteke “Bora Stanković” u Vranju, bibliotečka delatnost, uređena je Zakonom o bibliotečkoj delatnosti (Sl.gl.RS, br.34/96), a biblioteka obavlja i niz drugih aktivnosti usmerenih ka unapređenju i razvoju bibliotečke delatnosti i unapređenju stanja u kulturnom domenu.

Kulturnu delatnost Biblioteke čine književne večeri, susreti, tribine i izložbe. Ova delatnost je obogaćena raznovrsnim radionicama, smotrama i festivalima. Biblioteka “Bora Stanković” je prepoznatljiva po svojim književnim susretima, i mnogi poznati pisci bili su gosti Biblioteke.

Biblioteka je dobila veliki broj nagrada: „Milorad Panić Surep“ (1993) „Milorad Panić Surep“ (1996) Slavici Stepanenko „Sedmoseptembarsko javno priznanje“ Skupštine opštine Vranje (1974, 2000) „Sedmoseptembarska nagrada“ Skupštine opštine Vranje (2009).

Projekat podržao grad Vranje. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.