Foto: Pčinjski 017 Portal
U južnoj Srbiji, u Pčinjskom okrugu, postoji običaj uoči Pravoslavne srpske Nove godine poznat pod nazivom „sirovari“.
Od običaja sirovara u južnoj Srbiji razlikovali su se oni u Trgovištu, mada danas se i tamo sve promenilo.
Običaj je da naselje obilaze povorke sirovara, najčešće mladih momaka, koje u kućama rado primaju, jer oni, po verovanju, donose očišćenje rasterujući zle sile, kao što su „karakondžule“ i zli duhovi, koje prave štetu ljudima, njihovim usevima na njivama, kao i stoci. Tom prilikom oni su pravili veliku buku, galamili u kombinaciji sa raznim čegrtaljkama ili nekim muzičkim instrumentima.
U Trgovištu su cele noći kuće bile otvorene kako bi sirovari mogli da uđu nesmetano. Kada bi ušli u kuću jedan od njih bi džarao vatru ne bi li izmamio što više varnica i istovremeno blagosiljao dom i njene članove.
U ovom kraju najčešći sirovari bili su mladići obučeni u kožuhe, s maskama na licu, klepetušama u rukama, različitim spravama koje proizvode zvukove, kao i velikim čobanskim štapom koji je obavezni rekvizit.
Foto: Pčinjski 017 Portal
Po običaju u grupi je bio neparan broj sirovara, od sedam do jedanaest. Neparan broj se zadržao i danas u 21. veku, iako malo ko veruje u karakondžule.
Danas je suština običaja sirovara zadržana, ali je dosta modifikovana i uprošćena, tj. usklađena sadašnjem vremenu. Današnji sirovari ne obilaze kuće po celu noć. Stari običaj da mladići odeveni u kožuhe a sada jakne, sa nekim maskama ili bar iscrtanim licima, obilaze kuće 13. januara uveče, održao se i u Trgovištu.
Pesme koje pevaju sirovari uoči pravoslavne sprske Nove godine, danas su iste kao i one koje lazarice pevaju za Đurđevdan.
U ovim pesmama oni su nabrajali lepe želje upućene domaćinu i njegovim ukućanima, njivama i stoci i najavljivali dolazak proleća. Kao nagradu dobijali su poklone ili novac. Najčešće je to bilo voće ili simboličan iznos novca.