Gimnazija „Bora Stanković“ kao borac protiv nepismenosti nekada, a danas stvar prestiža

• 

Odlukama Berlinskog kongresa 1878. godine Srbija dobija nezavisnost i teritorijalno proširenje u vidu 4 okruga – Toplički, Niški, Pirotski i Vranjski. Zaostalost nasleđena iz turskog perioda videla se na svakom koraku. Sa oslobađem Vranje počinje da se razvija pod uticajem evropske kulture. Uvođenje vlasti i administracije išlo je teško jer nije imalo pismenih ljudi. Siromašna i bez dovoljno učiteljskog kadra Kneževina Srbija trudila se da otvori što više škola. U Vranjskom kraju organizacija školstva počinje već od septembra 1878. godine, tima što je otvoreno 9 škola. Prema popisu vojne uprave u okrugu je bilo oko devet hiljada dece školskog uzrasta, ali je pošlo u školu svega 4 % od tog broja. Najveći problem bio je veliko siromaštvo stanovništva.

U borvi protiv viševekovne tradicije učvršćene ropstvom, kao i nepismenosti i zaostalosti, u Vranju počinje inicijativa za osnivanjem gimnazije. Njena borba oko opismenjavanja će biti velika.

Posle neuspelih pokušaja septembra 1881. godine konačno je otvorena nižerazredna gimnazija i kao četvororazredna radi do 1892. godine. Do 1898. godine radiće kao sedmorazredna i tada dobija ime Stevana Nemanje. Potpuna gimnazija otvorena je tek 1921. godine, navedeno je u delu „Vranje na raskršću“ Emilije Ostojić.

• 

Prema rečima Emilije Ostojić, temelji nove zgrade gimnazije osvećeni su na Vidovdan 28. juna 1931. godine. Izgradnja je završena krajem 1933. godine, posle čega je useljavana u periodu od 25. novembra do 10. oktobra. Osvećena je naredne godine na dan Svetog Save.

• 

Nova zgrada bila je jedna od najlepših u Srbiji, a da ne govorimo o Vranju i okolini. Ona ima suteren, prizemlje i dva sprata.

• 

Iznad terase na drugom spratu postavljeni su bareljefi (vrsta vajarskog rada) jugoslovenskih velikana. Iduću s leva na desno: Vuk Stefanović Karadžić, Borisav Stanković, Ivan Gundulić, Sveti Sava, Ivan Mažuranić, Franc Prešern i Petar Petrović Njegoš.

• 

Iz raspoloživih izvora nezna se datum otvaranja škole, po nekim memorijalnim podacima nastava je počela 19. oktobra 1933. godine.

• 

Ratni i međuratni period ima li su uticaja na rad ove škole. Gimnazija nije radila za vreme Prvog svetskog rata jer su bugarski okupatori uništili celokupan inventar. Kada je ponovo počela sa radom, učenici su morali da donose stolice od kuće da bi mogli da sede, navedeno je u delu „VRANJE“ Miodraga Pešića.

U međuratnom periodu Gimnazija je igrala ulogu u ideološkoj borbi, a od početka rata u Jugoslaviji (1941) i u organizaciji ustanka. Ona je bila snažno uporište KPJ. Za vreme okupacije gimnazijalci su odbili da pohađaju nastavu na bugraskom jeziku, pa je Gimnazija pretvorena u fašističku kasarnu. Škola nije radila sve do oslobođenja, a u toku rata poginulo je 19 učenika i dva profesora, čija imena su uklesana u holu.

Izvesno vreme posle oslobođenja 1944. godine odvojeno su radile Muška i Ženska gimnazija.

Od 1958. godine dobija dva smera, prirodno-matematički i društveno-jezički smer. Naredne 1959. godine dobija ime Gimnazija Bora Stanković, koje nosi i danas. Reformom iz 1980. godine, ukinuti su smerovi i promenjeno ime u Obrazovni centar Bora Stanković. Novom reformom sedam godina kasnije ponovo je vraćeno ime Gimnazija Bora Stanković kao i smerovi.

Gimnazija je godinama bila domaćin i matična zgrada i drugim školama koje u tom momentu nisu imale posebne zgrade. Tako je Ekonomska škola tu radila 80-ih godina, a Medicinska 90-ih.

• 

Rekonstrukcija škole urađena je u vremenskom periodu od 2007. do 2013. godine. Sačuvala je spoljašnju lepotu i monumentalnost a unutrašnjost je prilagođena modernom načinu rada.

• 

U svom skoro jednoipovekovnom postojanju i radu (141 godina) Gimnazija Bora Stanković je izvela veliki broj generacija, a usput je dobijala i veliki broj priznanja, gradskih, državnih i međunarodnih.

• 

Gimnazija obeležava kao Dan škole 21. oktobar, jer je na taj datum umro književnik Borisav Stanković, čije ime nosi.

• 

• 

Projekat podržao grad Vranje. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.